تکنولوژی‌های جدید این امکان را به انسان داده است که همزمان در دو دنیای واقعی و مجازی زندگی کنند؛ دو جهانی که تفاوت‌های زیادی با هم دارند. در واقعیت، هر انسانی دارای هویت مشخص است که باعث شناسایی او می‌شود.
به گزارش گرداب- افرادی که در فضای مجازی فحاشی می‌کنند آیا به همان راحتی می‌توانند در فضای واقعی فحاشی کنند؟ آیا چنین کسانی از دوستان و آشنایان ما نیستند؟ اگر ما متوجه بشویم یکی از دوستانمان چنین رفتار‌هایی می‌کند، رفتارما با او چه تغییری خواهد کرد؟ رفتار ما در فضای مجازی چقدر شبیه رفتاری است که در دنیای واقعی انجام می‌دهیم؟
زندگی در دو جهان
تکنولوژی‌های جدید این امکان را به انسان داده است که همزمان در دو دنیای واقعی و مجازی زندگی کنند؛ دو جهانی که تفاوت‌های زیادی با هم دارند. در واقعیت، هر انسانی دارای هویت مشخص است که باعث شناسایی او می‌شود. بنابراین، باید اعمال و رفتارش را کنترل کند، زیرا رفتار ناشایست او قابل پیگیری و تعقیب است. اما فضای مجازی بهشت هویت‌های دروغین و چندگانه است. شما می‌توانید به‌راحتی دارای چند صفحه با اسم و هویت‌های متفاوتی باشید و فقط خودتان از این مسئله خبر داشته باشید و بس! چنین فضایی به شما اجازه می‌دهد که هر رفتاری انجام دهید، زیرا کسی شما را نمی‌شناسد.
دوگانگی در رفتار
یکی از معضلات فضای مجازی دوگانگی رفتار کاربران است؛ به این معنا که رفتار کاربر در فضای واقعی یا در صفحه اصلی خود با رفتار او در صفحات جعلی‌اش متفاوت است. نکتهٔ مهم آن است که چرا چنین افرادی در واقعیت یا با هویت واقعی خود در فضای مجازی فحاشی، ایجاد مزاحمت، شیادی و... انجام نمی‌دهند. به‌طور مثال، شخصی که در صفحهٔ اصلی خود در اینستاگرام جملات بزرگان و دانشمندان را به اشتراک می‌گذارد، ولی با صفحاتی جعلی مشغول به فحاشی است یا فردی که خود را دیندار نشان می‌دهد، اما با هویت دیگری دنبال کنندهٔ صفحات و کانال‌های غیراخلاقی است.
از‌آنجایی‌که چنین افرادی هویت اصلی خود را پنهان کرده‌اند، قابلیت انجام هر عملی در فضای مجازی از را دارند. برای ارتقای امنیت اطلاعات و پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی باید از وضعیت چنین افرادی و صفحات جعلی آگاه شد، تا بتوان رفتار‌های آنان رصد و پیش‌بینی کرد.
چرا رفتار دوگانه داریم؟
اختلالات ژنتیکی و مشکلات رفتاری، ضعف تربیت خانوادگی و کمرنگ‌بودن آموزش مهارت‌های ارتباطی و تضاد در رفتار‌های نزدیکان در آشکار و نهان مهم‌ترین دلایلی هستند که فرد دچار دوگانگی رفتار می‌شود و به محض به‌دست‌آوردنِ فرصتی، جوهر و ذات واقعی‌اش را نشان دهد.
غیر از این سه دلیل، یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن اجازه ندادن به افراد برای ابراز وجود است. زمانی که به کسی اجازه اظهار وجود و بیان خواسته‌هایش داده نمی‌شود، مدام به دنبال فرصتی است تا امیال نهفته و احساسات سرکوب شده‌اش را مثل آتش‌فشان، بیرون بریزد. در دنیای امروز، فضای مجازی، فرصت مناسبی برای اینگونه افراد است. برای مثال، فردی که بین رفتار پدرش در خانه و محیط بیرون تضاد می‌بیند.
تعاریف جدید از واژه‌های قدیمی
یکی از دلایل دیگر دوگانگی رفتاری بریکولاژ است، بریکولاژ به معنی فرآیندی است که به وسیلهٔ آن مردم با جذب سوژه‌هایی از میان طبقات مختلف اجتماعی، هویت‌های جدید فرهنگی خلق می‌کنند. به عبارت بهتر، مردم نه‌تن‌ها دارای هویت یکپارچه و مشخص نیستند بلکه دارای ارزش‌هایی از طبقات و گروه‌های متفاوتی هستند گه‌گاهی با هم تعرض نیز دارند. باید توجه داشت که فجازی مجازی، فضای چندهویتی است؛ یعنی هر کس با هر هویتی که دارد هم در این فضا رفتار می‌کند و هم دیگران می‌توانند رفتار او را رصد کنند. این فضای چندهویتی می‌تواند اختلالاتی را به وجود آورد. ممکن است مدلی از زندگی برای فردی جذاب باشد حال آنکه اساسا شرایط او و نحوه تربیتش کاملا در تعارض با آن باشد. مثال چنین فرایندی شخصی است که علایق مذهبی خود را در فضای مجازی نشان می‌دهد و همزمان خواننده زن غربی را هم دنبال می‌کند، زیرا تضادی بین این دو نمی‌بیند.
آسیب‌های دوگانگی رفتار
دوگانگی رفتار خطرات زیادی را برای جامعه ایجاد می‌کند.
پنهان‌کاری: یکی از خطرات این نوع رفتار ترویج ریا و پنهان‌کردن عقاید است، به عبارت بهتر، مردم علایق و ارزش‌های واقعی خود را بازتولید نمی‌کنند و ما با رفتار‌های دروغین روبه‌رو هستیم. چنین شرایطی باعث ایجاد بدبینی و ازبین رفتن اعتماد در جامعه می‌شود.
چالش‌های هویتی: ایجاد مشکلات هویتی نیز از نتایج دوگانگی رفتار هستند، زیرا فرد در هر فضا و محیطی دارای هویت است و تضاد‌های بین این هویت‌ها باعث تناقض و درگیری‌های شخصیتی می‌شود. شاید اضطراب، مهم‌ترین خطر دوگانگی رفتار برای فرد باشد، زیرا چنین شخصی از نمایان‌شدن هویت واقعی‌اش می‌ترسد.
خود را نجات دهیم
باوجود صفحات و هویت‌های جعلی در فضای مجازی، نوع رفتار بقیهٔ کاربران نیز باید تفاوت کند. کاربران باید از خطرات موجود در فضای مجازی آگاه شوند و رفتار‌های خود را کنترل کنند. در فضایی که ما افراد را نمی‌شناسیم، طبیعی است که نباید به‌راحتی اطلاعات شخصی خود را در معرض عموم قرار دهیم و فریب رفاقت‌های مجازی را بخوریم؛ زیرا احتمال سوءاستفاده زیاد است. یکی از راهکار‌های مبارزه با چنین شرایطی این است که نه‌تن‌ها انجام رفتار‌های اخلاقی را منحصر به دنیای واقعی نکنیم که درصورت داشتن توانایی دست به تولید محتوای اخلاقی و درست بزنیم. از‌آنجایی‌که احتمال چنین رفتار‌هایی از نوجوانان و جوانان بیشتر از گروه‌های سنی دیگر است، نقش تربیتی خانواده اهمیتی بیشتر پیدا می‌کند. خانواده، باید به نحوهٔ مواجهه با فضای مجازی و افراد ناشناس را آموزش دهد.
